کالا 001152

احمد شه وری. دولت هخامنشیان: داریوش سوم.1396. 508 صفحه. شابک: ‏‫‬‭978-600-04-9192-5
این کتاب را می توانید بصورت PDF به بهای 10 دلار امریکا از طریق پرداخت به PayPal به نام a_shahvary@yahoo.com خریداری نمایید.

نگاهی نو به تاریخ ایران 14

داريوش سوم
اين شاه که او را در کتابهای پهلوی «دارا پسر دارا» خوانده اند فرزند آرسان بوده وآرسان پسر استن و استن نوه داریوش دوم است. بنابراین داریوش سوم نسبش با فاصله سه نسل به داریوش دوم می رسد و بهمین جهت او را «پسر دارا»، فرزند داریوش دوم، گفته اند.
هنگامی که در زمان اردشیر سوم درباره خاندان هخامنشی وشاهزادگان آن سخن می رفت نام داریوش بر زبان نمی آمد؛ هدف این است که او را بچیزی نمی شمردند و اردشیر سوم وقتی که می خواست برای استقرار حکومت خود شاهزادگان مزاحم را براندازد، او را بیاد نیاورد. داریوش در دستگاه هخامنشیان چاپاری بود که فرمانهای شاهنشاه را به فرمانداران و فرماندهان ایالات می رساند. در جنگ با کادوسیان، مردم کهن گیلان، در روزگار اردشیر رشادتی از خود نشان داد که سبب شد تا اردشیر او را «دلیرترین پارسیان» بنامد. پس بقول ژوستن، تاریخ نویس معروف، او را فرماندار ارمنستان کرد
درباره این که او چرا به تخت شاهنشاهی نشست سخن بسیار گفته اند اما آنچه به حقیقت نزدیکتر می نماید این است که باگواس مصری، خواجه همه کاره دربار، او را با هر حیله ای بود به روی کار آورد تاعملاً خودش فرمانروای مطلق باشد. زیرا باگواس گمان کرده بود که داریوش آدم زرنگی نیست و شاه نیرومندی نخواهد شد. اماهنگامی که داریوش بر اورنگ شاهنشاهی استوار شد به اشارات و نظرات باگواس توجهی نکرد و خواجه که به خطای خود آگاهی یافته بود برآن شد که داریوش را هم از میان بردارد. داریوش ازاین تصمیم باخبر شد و او را احضار کرد و جام زهری به او نوشانید.
آغاز پادشاهی داریوش سوم با شروع حکومت اسکندر مقدونی پسر فیلیپ در مقدونیه به تقریب مقارن است. داریوش سوم در سال 336 پ م بر تخت نشست و سلطنتی بد شگونی را آغازکرد که دوران کوتاه آن پر از وقایع بزرگ و درعین حال دردآور است. پایان زندگی او درحقیقت پایان امپراتوری بزرگ هخامنشی است.

روایت دوم
داریوش سوم یا دارا، دوازدهمین و آخرین پادشاه شاهنشاهی هخامنشی بود. او فرزند آرشام (نوهٔ داریوش دوم)، و سیسیگامبیس، دختر اردشیر دوم بود. او در سال 380 پ م در پارسه متولد شد و در سال 330 پ م در دامغان بدست بسوس، که بعد خود را اردشیر پنجم خواند، کشته شد. در شاهنامهٔ فردوسی و تاریخ سنتی ایرانیان، داریوش سوم با نام «دارا» شناخته می ‌شود و پدر او داراب معرفی شده ‌است [1].
در سال333 پ م در نبرد ایسوس سپاه اسکندرمقدونی، قوای هخامنشیان به فرماندهی داریوش سوم را شکست می ‌دهد.
در سال331 پ م قوای داریوش سوم به وسیله اسکندرمقدونی در جنگ گوگامل در شرق موصل امروزی شکست سنگینی را .متحمل می‌شود
در سال330 پ م داریوش سوم کشته شده و هگمتانه فتح می ‌شود. تخت جمشید به وسیله اسکندرمقدونی ویران و حکمرانی هخامنشیان در ایران پایان می‌پذیرد.

رویدادهای مهم در زمان داریوش سوم (س.336-330)
338
اردشیر سوم پس از بیست سال سلطنت بدست خواجه باگواس مصری کشته شد[2].
– آغاز پادشاهی ارشک با نام ارسس.
– فیلیپ اهل مقدونیه، پدر اسکندر، در جنگ چایرونی، سراسر یونان را فتح می‌کند. پیروزی فیلیپ، به عصر استقلال مناطق شهری در یونان پایان می‌ دهد. پس از او اسکندر مقدونی، کار پدر را تکرار کرده و یونانیان را مجبور به اطاعت می ‌کند.

336
قتل ارشک.
– فیلیپ مقدونی پدر اسکندر مقدونی در سال 336 پ م ، تدارکات جنگ را برای حمله به ایران کامل کرد. او در همین سال لشکری را روانه آسیا کرد.
– در مراسم عروسی کلئوپاترا، دختر المپیاس، مادر اسکندر و فیلیپ مقدونی، با برادر المپیاس- اسکندر یکم- فیلیپ مقدونی بر اثر ضربه کارد سردسته محافظانش، به نام پارسانیاس، کشته شد.
– اسکندر جانشیه فیلیپ مقدونی شد.
– داریوش سوم در ایران بر تخت نشست.

335- 280
در شهر اسکندریه، که وسیله یونانیان در مصر بنا گردید، پزشکی به نام هیرو فیلوس به منظور بررسی دستگاه عصبی و اجزای بدن انسان، به تشریح اجساد می ‌پردازد.

335 (بهار)
اسکندر به شمال مقدونیه لشکر کشید.

334 (بهار)
اسکندر از داردانل بدون برخورد با مانعی گذشت.
– اسکندر به شهرهای تابع ایران در آسیای کوچک هجوم برد و موفقیت هایی کسب کرد.
– داریوش سوم طغیان در مصر را فرونشاند.
– سپاه ایران از اسکندر در گرانیک در نزدیکی شهر تروا شکست خورد.

333
ممنُن بهنگام تسخیر می تیلن درگذشت.
– اسکندر از دروازه های کیلیکیه گذشت.
– در نبرد ایسوس ارتش اسکندر، قوای پارسی به فرماندهی داریوش سوم را شکست می‌دهد.

332
ساتراپ ایران در مصر بدون آنکه مانعی بر سر راه اسکندر ایجاد کند، از منازعه کناره گرفت.
-استاتیرای دوم، همسر داریوش، در اسارت هنگام زایمان درگذشت.

331
اسکندر پس از غارت مصر راهی ایران شد. (بهار)
– اسکندر از دجله گذشت. (پاییز)
– اسکندر در گوگامل داریوش سوم را بسختی شکست داد.
– خبر شکست داریوش در گوگامل در یونان پخش شد.
– تخت جمشید در آتش حسد و بخل و کینه اسکندر مقدونی سوخت.
– قیام لاسدمونی ها علیه مقدونیه خاتمه یافت.(آبان)
– اسکندر به فنیقیه لشکر کشید.
– شاه آگیس علیه آنتی پاتر، جانشین اسکندر در یونان برخاست. اما در مکالوپولیس از آنتی پاتر شکست خورد.

339 – 275
اقلیدس، ریاضیدان یونانی، مقدمات هندسه را به وجود می‌آورد.

330
هگمتانه فتح شد.
داریوش سوم همراه تعدادی از سرداران خود نظیر بسوی بسوی باختر روان شد.
– داریوش سوم در 50 سالگی بر اثر زخمی که سردارانش بر او زدند، در نزدیکی دامغان، درگذشت. (تیر/ژوئیه).
– اسکند ایران را فتح کرد.

329
– یکی از کارگزاران داریوش سوم در سند محل اختفای بسوس را به بطلمیوس بروز داد. بسوس دستگیر و اعدام شد.

328
– ساتی برزن در نبرد تن بتن با اریگیوس یونانی کشته شد.

330- 328
شماری از ایرانیان توسط اسکندر به عنوان ساتراپ گمارده شدند و برخی از فرماندهان ایرانی در ارتش اسکندر مشغول به کار ‌گردیدند [3].

327/326 (زمستان و بهار)
اسکندر به هند لشکر کشید.

326
اسکندر از سند گذشت و علیه شاه پور وارد جنگ شد.

325
اسکندر از مکران و بلوچستان عبور کرد.

324
سیسیگامبیس، همسر داریوش سوم، در اسارت اسکندر مقدونی از خوردن غذا خودداری کرد و درگذشت.
اسکندر با دادن تلفات زیاد بر اثر گرمای بیابانهای سوزان، به شوش رسید. او در شوش با برسین / استاتیر، دختر داریوش سوم، ازدواج کرد.

323
اسکندر در مصر بعنوان یک ناجی مورد استقبال قرار گرفت.

323
اسکندرمقدونی در بابل درگذشت.

پانویس:
1 – احمد شه وری. تاریخ اساطیری ایران، ص ۷۷.
2 -CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1iranicaonline.org
-3CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1iranicaonline.org

گیلان تخت جمشید دامغان شوش بسوس گوگامل موصل هگمتانه فریکیه صیدا قبرس آرسان دارا اسکندر داریوش یونان بلوچستان هند مصر آتن باگواس فیلیپ مقدونی گرانیک کادوسیان