کالا 001156

احمد شه وری. دولت هخامنشیان: اردشیر یکم.1396. 301 صفحه. شابک: ‏‫‬‭ 978-600-04-9030-0

این کتاب را می توانید بصورت PDF به بهای 6 دلار امریکا از طریق پرداخت به PayPal به نام a_shahvary@yahoo.com خریداری نمایید.

نگاهی نو به تاریخ ایران 10

رویدادهای مهم در زمان اردشیر یکم (س. 465-424)

در آخرین سال شاهی خشایارشا، سیمون پسر میلتیاد با دویست کشتی تری رِم عازم سواحل آسیا شد و یکصد کشتی هم از ایونی ها و یونانی های دیگر آسیا گرفته شهرهای ساحلی کاریه و لیکیه را تسخیر کرد[1] پارسی ها قبلاً قوای بسیاری بسرداری تیت رُس تس پسر خشیارشا، از زن غیر عقدی او، آماده کرده بودند و تلافی فریقین در نزدیکی جزیرۀ قبرس روی داد. در اینجا قوای بحری ایران مرکب از سیصد کشتی تری رم و قوای یونانی عبارت از350 کشتی از همان نوع بود. پس از جنگی سخت یونانیها فایق آمده عدّه ای از کشتی های ایران را غرق کردند و یکصد فروند کشتی باسپاهیانی، که در سفائن بودند، گرفتند باقی سفائن فرار کرده بقبرس پناه بردند و بعد ایرانیها کشتی ها را گذاشته پنهان شدند و سفائن مزبوره بدست یونانیها افتاد. پس از این فتح، سیمون بقوای بّری ایران، که در پام فیلیه در کنار رود اِوری مدن بود، حمله کرد و حیله ای بکار برد، که باعث شکست ایرانی ها گردید، توضیح آنکه، در کشتی هایی، که از ایرانیها گرفته بود، عده ای یونانی نشانده به آنها لباس پارسی پوشید و ایرانی ها، چون فریب خورده پنداشتند که در این کشتی ها سپاهیان پارسی هستند بمقام مدافعه بر نیامدند. پس از آن یونانیها ناگهان بر ایرانیها تاخته بقدری پیش رفتند، که به چادر فردات برادرزادۀ خشیارشا رسیده سر او را بریدند و از قشون ایران، آنهایی که مقتول یا مجروح نشده بودند، فرار کردند[2] . در نتیجۀ این جنگ ایرانی هاکشتی های خود را با غنائم زیاد از دست دادند و بیست هزار نفر اسیر شدند. سیمون پس از جنگ ستونی بیادگار فتحی، که در یک روز در دریا و خشکی کرده بود، در کنار رود اوری مِدُن بر پا و بعض اسلحۀ ایرانی را، که در جزو غنائم بدست یونانی ها افتاده بود، بر آن نصب کرد. تاریخ این جنگ را محققین 466 پ م می دانند و چون معلوم نیست، که خشیارشا در کدام ماه این سال کشته شده، بعضی مانند ژوستن[3] این واقعه رابزمان سلطنت او و برخی مثل دیودور، چنانکه بالاتر اشاره شد، بزمان سلطنت اردشیر درازدست مربوط می دارند. سال بعد سیمون بطرف حِرسونِس تراکیه رفته آن جا را هم از پارسی ها انتزاع کرد.

465
یکی از رایزنان (پاسداران) خشایارشا به نام اردوان، خشایارشا را کشت [4].
– اردشیر یکم پس از کشتن پدرش خشایارشا و برادرش داریوش که جانشین بودنش روا بود، بر تخت شاهی نشست.

465 تا 4۲4
در این فاصله بنای میترا و آناهیتا ساخته شدند.

462-429
در عصر پریکلس، ژنرال و سیاست‌مدار یونانی، یونان شکوفا شد. بهترین بخشهای تپه آکروپولیس از جمله معبد بزرگ پارتنون برای ایزدبانو آتنا، در این زمان ساخته شد.

450- 385
آریستوفانس (آریستوفان)، نمایشنامه نویس یونانی، در نمایشنامه‌های کمدی اش مسائل روز را در قالب طنز مورد بحث قرار می‌دهد. برای مثال، نمایشنامه «ابرها»، فلاسفه آتن را به طنز می ‌کشد.

450
آتنی ها، پس از اینکه تمام کشتی هایشان را در مصر از دست دادند و تیرشان در این کشور بسنگ آمد، خواستند به مستملکات ایران در جاهای دیگر دست اندازند. با این مقصود عهد صلحی با لاسِدمونی ها برای پنجسال بستند، تا تمام حواسشان را بطرف ایران متوجه کنند. پس از آن سیمون پسر میلتیاد فرماندۀ بحریه شد و با دویست کشتی تری رِم بطرف قبرس راند. در این وقت فرماندهان قوای پارس این ها بودند: ارته باز با سیصد کشتی تری رِم در آبهای قبرس لنگر انداخته بود و بغابوخش با سیصد هزار سپاهی پیاده نظام در کیلیکیه توقف داشت. وقایعی که پس از آن روی داد، بقول توسیدید[5] چنین بود: سیمون به قبرس رسیده دو شهر ساحلی آن را موسوم به کی تی یوم و مالوم محاصره کرد (اولی در ساحل شرقی واقع بود دومی در ساحل غربی) و در حین محاصره درگذشت. بعد چون یونانیها آذوقه نداشتند، مجبور شدند محاصره را ترک کنند، دیودور سیسیلی گوید [6]: که پس از آن، چون به آتنی ها خبر رسید، که بحریۀ پارس بکمک جزیره می آید، باستقبال آن شتافته جدالی کردند که در نتیجه بعضی از کشتی های ایران غرق و برخی اسیر شدند. کشتی هایی که فرار کرده بودند، پناه بجایی بردند، که بغابوخش اردو زده بود، آتنیها در تعقیب کشتی ها به خشکی درآمده با ایرانی ها جنگیدند، و اگرچه آناکسی کرات سردار آتنیها کشته شد، ولی بالاخره فتح نصیب آتنیها گشت. توسیدید گوید که: جدال دریایی و بری در یک زمان روی داد. پس از آن بقول دیودور آتنی ها بکشتی های خود نشسته به آب های قبرس برگشتند.

449
پیمان کالیاس
آتنیان پس از شکست خود در مصر ، قرداد صلح پنج ساله ای با لاسدمونی ها منعقد کردند تا در فرصتی که از این طریق بدست خواهند آورد ، تمام توجه خود را بر ایران متمرکز سازند. آنگاه سیمون پسر میلتیاد با دویست کشتی عازم قبرس شد ، ولی در اثنای جنگ درگذشت. کشتی های یونانی به هنگام پس روی با سیصد ناو فینیقی روبرو شده آنها را شکست دادند. آتنیان با استفاده از این پیروزی ، یکی از مردان سیاسی نامدار خود بنام کالیاس را بمنظور انعقاد دائمی صلح با پادشاه ایران به شوش فرستادند. وی در سال 449 پیش از میلاد با دولت ایران پیمانی امضاء کرد که بنام خود او معاهده کالیاس نامیده شد.
بنا بر روایت دیودور سیسیلی ، آتن بموجب این پیمان قبرس را به ایران واگذار کرد و متعهد شد که آتنیان هیچگاه با اسلحه وارد متصرفات ایران نشوند. اردشیر نیز پذیرفت که شهرهای یونانی آسیا تابع و مجری قوانین خویش بعبارت دیگر مستقل باشند ، فاصله ناوهای جنگی ایران با دریای یونان کمتر از سه روز راه نباشد و فقط کشتی های تجاری کشور ما به بنادر یونان فت و آمد کنند؛ و این معاهده برای ایران وهن آور بود.

431-404
دو اتحادیه یونان، اتحادیه دلوس به رهبری آتن و اتحادیه پلوپونزی به رهبری اسپارت برای بدست گرفتن کنترل یونان با هم وارد جنگ شدند. این جنگ موسوم به جنگ پلوپونز مدت 2۷ سال طول کشیده و با پیروزی قطعی و کامل اسپارت که از پشتیبانی کورُش کوچک، شاهزاده هخامنشی برخوردار بود، به پایان رسید. پایان این جنگ با تخریب دیوارهای آتن و نابودی دموکراسی این شهر همراه بود.

427- 347
افلاطون، فیلسوف یونانی، نخستین دانشگاه، «آکادمی»، را در آتن دایر می‌ کند و مردان جوان در آن به تحصیل فلسفه می‌پردازند. وی در رساله «محاورات»، مجموعه مباحثات استاد خویش، سقراط، را با اهالی آتن به رشته تحریر درمی‌آورد. او با انتشار «رساله جمهوریت» به بیان عقاید خویش دربارهٔ نحوه اداره یک حکومت ایده‌آل می‌ پردازد.

424
در اوایل این سال در همان روزی که اردشیر مُرد، داماسپیا نیز آنگونه که در روایت کتزیاس آمده است، درگذشت.

پانویس:
– دیودور، کتاب 11، بند 60
2 – دیودور، کتاب 11 بند 61
3- ژوستن، کتاب 2، بند 15
4 – CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
5 – توسیدید. کتاب 1، بند 112.
6- دیودور. کتاب 12، بند3 .