کالا 001163

احمد شه وری. پیشینه تاریخ ایران . 1382. 291 صفحه. شابک: 978-600-04-8162-9

این کتاب را می توانید بصورت PDF به بهای 6 دلار امریکا از طریق پرداخت به PayPal به نام  a_shahvary@yahoo.com خریداری نمایید.

نگاهی نو به تاریخ ایران 2

ایران ِ پیش از تاریخ

پیش از تاریخ به زمان پیش از اختراع خط،  بعنوان وسیله و ابزاری جهت حفظ  و انتقال  یادمان ها و رویدادها به نسل های بعد از خود، اطلاق می گردد. 

تا پیش از سال 1386/ 2007، تاریخ اختراع خط را 3600 پ م می دانستند و همینطور نوشته بودند که سومریان نخستین مردمانی بوده اند که دست به اختراع خط زده اند. اما این گفته ها امروز دیگر اعتبار ندارد زیرا پس از کشف باقی مانده های تمدنی جیرفت امروزه مسجل است که مخترع خط نه سومریان بلکه مردم ساکن جیرفت  ِایران بوده اند. این کشف عظیم تمدنی در سال 2007 در کاوشهای باستان شناسی در جیرفت آشکار شد. دوره پیش از تاریخ خود به سه دوره تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:

۱ – عصر سنگی قدیم یا پارینه سنگی

شواهد اولین رفتارهای فرهنگی انسان در ایران با ساخت ابزار سنگی های گوناگون در دوران پارینه سنگی آغاز شد، عصر پارینه سنگی شامل سه دوره قدیم، میانی و جدید می شود، آثار بدست آمده از این دوران در ایران اغلب متعلق به دوره پارینه سنگی جدید است که از محوطه هایی چون کشف رود خراسان.

فرهنگهای مرتبط با پارینه سنگی قدیم ایران شامل فرهنگ ساطور ابزار الدوان و فرهنگ تبر دستی آشولی هستند. کهن ترین شواهد این دوره که مربوط به فرهنگ الدوان است در اطراف رود خانه کشف رود در شرق مشهد یافت شده‌است. این شواهد شامل تعدادی ابزار سنگی ساخته شده از کوارتز است که شامل تراشه و ساطور ابزار هستند. طبق نظر کاشفین این مجموعه حداقل ۸۰۰ هزار سال قدمت دارد. از فرهنگ آشولی نیز مدارک بیشتری در شمال غرب و غرب کشور بدست آمده ‌است. برخی از مکانهای مهم شامل گنج پر در رستم آباد گیلان، شیوه تو در کردستان نزدیکی مهاباد، پل باریک در هلیلان ایلام هستند. از دوران پارینه سنگی میانی که فرهنگ ابزار سازی آن موستری گفته می ‌شود، شواهد بیشتری در غارها و پناهگاهها یافت شده ‌است که اغلب مربوط به زاگرس مرکزی هستند. این دوره از حدود ۲۰۰ تا ۱۵۰ هزار سال پیش شروع شده و تا حدود ۴۰ هزار سال پیش ادامه داشته ‌است. انسان‌های نئاندرتال در این دوره در ایران می‌ زیستند که بقایای اسکلت آنها در غار بیستون و دیگر غارها یافت شده‌ است. مکانهای مهم این دوره غارهای بیستون، ورواسی، قبه، و دو اشکفت در شمال کرمانشاه؛ قمری و گر ارجنه در اطراف خرم آباد؛ کیارم در نزدیکی گرگان، نیاسر و کفتار خون در نزدیکی کاشان، قلعه بزی در نزدیکی اصفهان، و میرک در نزدیکی سمنان، لدیز سیستان، هومیان کوهدشت و دره هلیلان در لرستان و… بدست آمده اند.

           دوران پارینه سنگی جدید ایران از حدود ۴۰ هزار سال پیش آغاز و تا حدود ۱۸ هزار سال پیش ادامه یافته که مقارن با مهاجرت انسان هوشمند جدیدی به ایران است. آثار این دوره در اطراف کرمانشاه، خرم آباد، مرو دشت و کاشان،  یافت شده ‌است. فرهنگ ابزار سازی این دوره تیغه و ریز تیغه برادوستی است. آثار دوره بعدی فراپارینه سنگی در غرب زاگرس و شمال البرز بدست آمده که فرهنگ زرزی خوانده می‌شود. در این دوران بشر علاوه بر گردآوری غذا و شکار بخشی از غذای خود را ذخیره می کند.

۲- دورۀ فرا پارینه سنگی

این دوره مشتمل است بر یک دوره کوتاه  تاریخی در ایران بین دوره های پارینه سنگی و عصر نوسنگی.

آثار این دوره  از تاریخ ایران در غرب زاگرس و شمال البرز بدست آمده که فرهنگ زرزی خوانده می شود. این دوره مقارن است با آغاز دوره روستا نشینی در ایران.

3- عصر سنگی جدید یا عصر نوسنگی

با گذر از دوران پارینه سنگی و فرا پارینه سنگی از حدود دوازده هزار سال پیش ساکنان خاور نزدیک از جمله ایران دوره فرهنگی و تمدنی نوسنگی، را آغاز می کنند. دوران نوسنگی با اهلی کردن گیاهان و حیوانات و شکل گیری نهایی روستا ها همراه بود و تا هزاره پنجم قبل از میلاد ادامه یافت در دوران نوسنگی بشر با ساخت سفال، ایجاد فضاهای معماری و ارتقاء سطح صنعت خود گامی دیگر در ترقی خود برداشت آثار دوره نوسنگی در ایران از محوطه هایی چون تپه سیلک در کاشان، چشمه علی تهران، تپه حصار دامغان، تپه گیان نهاوند، تپه باکون فارس، سراب، گودین و گوران و گنج دره در کرمانشاه و شوش در خوزستان و… بدست آمده است با گذر از عصر نوسنگی ایران همچون سرزمینهای اطراف خود در آسیای غربی وارد دورانی شد که تولید انبوه فلز، گذر از روستا نشینی به شهر نشینی، استفاده از خط و نگارش و به کار بردن علائم، توسعه تجارت، معماری، بهره مندی از تاریخ، ادبیات و هنر از شاخصه های آن دوران است.